folio XVII
Aernt Hoflant Claesz, schout in het ambacht van Zegwaart, oorkondt dat Zenert Dircksz verklaart schuldig te wezen aan het godshuis van Zegwaart en Zoetermeer een half pond Hollands jaarlijkse renten, te betalen op Sint Lambertsdag, gevestigd op een stuk land in het ambacht, strekkende van de heerwech tot de nywen wech toe, belendt oost Dirck Jansz en west Dirck Dircksz. Getuigen waren de buren Dirck Jan Reyers en Cornelis Jansz. Gezegeld door de schout op Sinte Louwerentiusdach 1504.
In 1538 betaalde Neel Jansz Welgedaen, in 1561 betaalde Claes Jacobsz Clos, in 1583 betaalde Claes Jacobsz Jongh en in 1600 betaalde Cornelis Pouwelsz Berck(...).
folio XVIIv
Aernt Hoflant Claesz, schout in het ambacht van Zegwaart, oorkondt dat Claes Dirck Claesz verklaart in eeuwige pacht aangenomen te hebben van Jacop Claesz en Jan Pieter Reyersz, godshuismeesters van Zegwaart en Zoetermeer, een stuk land in Zegwaart, strekkende van het land van Neel Jansz tot de Uterwetering, belendt oost Vranck Vranckensz en west Pieter Bueyensz. De pacht is twee pond Hollands per jaar op Kerstavond. In geval het stuk land niet goed genoeg mocht zijn voor de rente stelt hij mede tot onderpand een "leyen" in het ambacht Zoetermeer, strekkende van de Broekwech tot de Meer, belendt oost het godshuis van Zoetermeer en west Gerit Dircksz. Daar mag wel "een pette turfs of twee" gedolven worden maar deze moeten terstond weer dichtgemaakt worden. Getuigen waren de buren Jan Scys Dircksz en Roetghert Diertsz. Gezegeld door de schout op Sinte Lucasdach 1505.
In 1538 betaalde Bas (Vas?) Jansz, in 1561 en 1583 betaalde Gerryt Symonsz en in 1600 betaalde Louris Jansz uut weechjen.
folio XVIII
Jan Florysz die Cock, schout in het ambacht van Zoetermeer, oorkondt dat Jan Dircksz Bouman verklaart schuldig te wezen aan het godshuis van Zegwaart en Zoetermeer een pond Hollands jaarlijkse renten, te betalen op meydaghe, gevestigd op zijn huis en erf waar hij nu woont, belendt oost Vranck Heynricksz en west het houtland van het godshuis. Getuigen waren de buren van Zoetermeer Jan Pieter Reyersz en Dirck Willemsz. Gezegeld door de schout op Sinte Mathijsdach 1506.
In 1538 betaalde Wouter Bouwmansz, in 1562 en 1583 betaalde Cornelis Meesz timmerman en in 1600 betaalden de erfgenamen van diens huisvrouw. Deze akte is afgelost door Johan Harlaer, schout van Zoetermeer, als eigenaar, aan Cornelis Adriaensz Berckelaer, kerkmeester, op 24 mei 1639.
folio XVIIIv
Allert Geritsz verklaart schuldig te wezen aan het godshuis van Zoetermeer zeven stuivers (à 8 duiten de stuiver) jaarlijkse renten, eeuwig te betalen op Kerstavond, gevestigd op drieëneenhalve morgen land in de Gheren in Zoeterwoude, strekkende van de Ommedick uitgerende naar de Meer, belendt oost Jan Claesz en west Dirck Jacopsz te Stompwijk. Getuigen waren de buren van Zoetermeer Cornelis Cornelisz en Vranck Heynricksz. Omdat Allert Geritsz geen zegel had is het gezegeld door Jan Florysz die Cock, schout van Zoetermeer op Sinte Willibroerdusdach 1507.
In 1538 betaalde Cornelis Jans an den Ommedijck 12 stuivers.
In het archief van de Hervormde gemeente Zoetermeer bevinden zich bovendien nog twee losse akten (charters): een hiervan is praktisch onleesbaar (Cornelis Frans Garbrantsz vestigt een rente). De inhoud van de andere luidt als volgt:
Jan die Cock Florysz, schout in het ambacht Zoetermeer, oorkondt dat voor hem, Joest Joestez. en Claes Jacopsz, buren van Zoetermeer, verschenen is Claes Cornelisz, die verklaart schuldig te wezen aan Lijsbet Vranken weduwe of de houder van deze akte, een eeuwige rente van een pond Hollands per jaar, gevestigd op zijn huis met schuur, barg, beplanting en acht morgen land tussen de Voorweg en de Groeneweg, belendt zuidoost Fop Baertsz en Neel Foppez en noordwest Jan Adryaensz. Gezegeld door de schout op 24 juni 1536.
In 1577, 1587 en 1600 betaalde Fop Pietersz.
BIJLAGE 3
Rekeningen over 1572/8 en 1579 van Cornelis van Coolwijck als ontvanger van de "geestelijke goederen" tot onderhoud van predikanten en kerkedienaren , voorzover het Zoetermeer en Zegwaart betreft (Archief Familie Van Vredenburch-ambtelijk nr. 33 f. 300 e.v. en 889v en archief Ontvangers geestelijke kantoren Holland nr. 1, f. 316v e.v. en 874v)
N.B. De tekst van 1579 is overgenomen. Wanneer de tekst 1572/8 hiervan afwijkt, is dat tussen haakjes aangegeven. De renten over 1572 t/m 1578 werden in een keer ingevorderd. Iedereen kreeg drie jaar kwijtgescholden en betaalde dus slechts 1575 t/m 1578 ineens. M.i.v. 1579 werd jaarlijks betaald.
De pastoor (1572/8: en de kapelaan) placht destijds van de kerkmeesters uit de kerkelijke inkomsten (1572/8: "weesende tamelick stijff") "zeeckere merckelijcke somme" te ontvangen voor memoriediensten, zielmissen, gage e.a. Door het verloren gaan van de oude kerkrekeningen kan die som niet precies bepaald worden en het registertje van de pastorie (1572/8: met moeite verkregen) is door ouderdom onleesbaar geworden. De ontvanger Coolwijck eist van Zoetermeer m.i.v. 1579 100 L. per jaar (1572/8: voor zijn tijd is de predikant gedeeltelijk door Zoetermeer zelf onderhouden). Zoetermeer vond dit teveel en klaagde bij de Staten van Holland dat zij dan de kerk "in 't geheel (zouden moeten laten) vervallen en vergaan". In opdracht van de Staten en door tussenkomst van de raadsheer Gerard van Wijngaarden, ambachtsheer van Zoetermeer, werd met grote moeite overeengekomen in 1579 en 1580 50 L. en m.i.v. 1581 80 L. te betalen. Hoewel ze "deur groote clachredenen ende tegenspreecken van verscheyden wangunstige luyden der religie nyet en begeren 't voorschreven nyeuwe accordt te teyckenen, soe heeft nochtans de voorschreven rendant (Van Coolwijck) denzelven zoeverre geporret" dat ze toch betaald hebben: 50 L.
Het kantoor van de Heilige Geest betaalt jaarlijks aan de pastorie voor de diensten van de memorie een bedrag van 2 L. 1 s.
(1572/8: deze post gezien in een registertje in quarto met 6 beschreven bladen door Aris Claesz; Heilige Geest weigerde te betalen: 1572 t/m 1576 kwijtgescholden)
Pachtrenten in Zoetermeer
huis of huissaet van Mourijn Wichmansz, nu Andries Dircxsz 5 s.
Symon Gerritsz land, later Adriaen Gerrits, nu Matthijs Gerrits 2 s. 1 p.
(1572/8: Symon Gerritsz land, nu Adriaen Gerrits, 4 jaar: 10 s.)
huissaet van Jan Symons, nu Gijs Dircx Jan 3 s. 9 p. (1572/8: 4 jr: 15 s.)
huissaet van mr. Jan van Hogelande, later Lyeven Martijns, nu Berthelmeeus van Dyemen te Stompwijk, jaarlijks 1 s. 6 p. maar ontkent iets schuldig te zijn --
(1572/8: Hogelande, nu Lyeven Martijns)
huissaet van Vranck Willems, nu Theeus Gerritsz 3 s. 9 p. (1572/8: 4 jr: 15 s.)
huissaet van Neel Aertsz, later Vranck Heyn, nu Jacob Trijn Wouters 3 s.
(1572/8: Neel Aertsz, nu Vranck Heyn)
Dorp Zoetermeer
huis van Cornelis Willems Thoen, jaarlijks 1 s. 6 p. maar onvindbaar en er zijn geen oude lieden die het aan kunnen wijzen - voortaan uit de rekening laten
(1572/8: doorgehaald i.v.m. de "diligentie bij Aris Claesz gedaen")
huis waar Adriaen Vrancke getimmerd heeft, nu de Heilige Geest, jaarlijks 2 s. 6 p. maar de bewoner ontkent; niet geind omdat de bewoner "desolaat" was en het huis nu aan de armen behoort --
huis van Daniel Huygen, nu Jan Cornelisz Coman 2 s. 6 p. (1572/8: Jan Cornelisz backer, 4 jr: 10 s.)
huis van Neel Woutersz waar nu Cornelis Jacobs woont, nu Jan Cornelisz Backer, onder protest 12 s. 6 d
Dorp Zegwaart
huis van Lou Zyvertsz, later Adriaen Willems Backer, nu Inge Adriaensz Schouten backer 3 s. (1572/8: Lou Zyvertsz, nu Adriaen Willems Backer)
huis van Floris Hillebrantsz, gekomen van Claes van Sweeten, nu Claes Jacobsz 15 s.
huis van Egbert Dircxs, later Symon Eggerts, nu Comen Louw 9 p. (1572/8: Egbert Dircxs, nu Symon Eggerts, 4 jr: 3 s.)
huis van Gerrit Pater, later Fye Dirck Schouten, nu Adriaen Claesz Corffbreyer 3 s. (1572/8: Gerrit Pater, nu Fye Dirck Schouten)
huis van Claes Huygez, later Jan Willem Louwen, nu Jan Louris Cornelisz wever te Delft 3 s. (1572/8: Claes Huygez, nu Jan Willem Louwen)
huis van Maritge, weduwe van Willem de smit, nu Douw IJssen smit 12 s. (1572/8: Douw IJsken)
huis van Jan Jacob Claesz, later Cornelis Jans Verzijden, nu Huych Adriaens Clos 16 s. 6 p. (1572/8: Verzijden, nog Willem Thijsz en nu Willem Joosten, onder protest, 4 jr: 3 L. 6 s.)
huis van Neel Pieter Schouten, nu Claes Willems 3 s.
huis van Joost Willems, later Heyndrick Backer, nu Heyndrick Claesz Corff 1 s. 6 p.
huis van Pieter Schoenmaecker, nu mr. Heyndrick, jaarlijks 3 s. 2 p. maar volgens zijn verklaring 3 s.
Zegwaart
werf van Joris Claesz, nu de weduwe van Leendert Jan Pieren 1 s. 1 p.
(1572/8: Joris Claesz, nu Leendert Jan Pieren)
huissaet van Phillips Phillipsz, nu Maerten Phillipsz 7 s. 6 p.
(1572/8: Phillips Pietersz)
huissaet van Neel Moelenaer, later Thonis Cornelisz, nu Adriaen Dirck Jannen, jaarlijks 6 s. 6 p. maar volgens het oude register 3 s. 3 p.
huissaet van Jacob Leeu, later Claes Michielsz, nu Meeus Leenertsz 1 s. 1 p.
(1572/8: Jacob Leeu, nu Claes Michielsz)
lege saet van Jacob Michielsz, nu Pieter Neel Jans 5 s. (1572/8: aanvankelijk 5 s. 3 p. maar volgens oude register 5 s.)
Dieuwertge Pieter Willems, nu Adriaen Thijmansz of Michiel Cornelis, jaarlijks 2 s. 1 p. maar "gans verarmd" en levend van aalmoezen, oninbaar, temeer daar alle goederen in handen van de crediteuren zijn en dat men in geval van vordering of een "foute brief" niet "geraeckt sal wesen" - voortaan uit de rekening laten
Katwijk
huissaet van Adriaen, later Gerrit Cornelis Gorter, nu Pieter Cornelis Kist 3 s.
(1572/8: Adriaen, nu Gerrit Cornelis Gorter)
Heynrick Dircxs weduwe, later Jacob Jan Japen, nu Jeroen Zeverts 3 s. 9 p.
(1572/8: weduwe, nu Jacob Jan Japen)
Berkel
Cornelis Louweris "zijn erven" (erf) dat Claes Jacobsz gegeven heeft "van den Breenacker", later toebehorend Stijntgen Claesdr. en Heynrick Claesz, nu Cornelis Jansz Spit 7 s. 6 p.
(1572/8: totale pastorieinkomsten 29 L. 19 s.)
Landen in erfpacht gegeven
(1572/8: hiervan een kohier van 3 beschreven bladen gezien)
Adriaen Adriaensz Gorter gebruikt in erfpacht 1 morgen land 6 L.
(1572/8: de jaren 1572 t/m 1574 zijn betaald aan de laatste pastoor "metten Spangaerts overkommende", 4 jr: 24 L.)
Jan Adriaensz gebruikt in erfpacht 2 morgen land 12 L.
(1572/8: de jaren 1572 en 1573 aan de laatste pastoor of kapelaan betaald, 5 jr: 60 L.)
Pachtrenten
De commandeur van Sint Pieters te Leiden, jaarlijks 24 s.; ontkende aanvankelijk iets schuldig te zijn en had (1572/8: volgens een oud registertje van de koster, die hier ook iets van kreeg) al 10 tot 12 jaar (1572/8: sinds 1563) niet betaald maar na hem voorgehouden te hebben dat het "qualicken smaecte" zo'n kleine rente niet te betalen en dat hij bovendien de volledige commanderiegoederen nog bezat, ging hij akkoord met betaling van vijf jaar achterstallige rente 6 L. (1572/8: niets betaald)
De weduwe van Cornelis Vrancke Bijl op het huis en erf van Aelwijn Reyersz, nu Adriaen Cornelisz 1 s.
(1572/8: Adriaen Heyndricksz Leeu 3 s., maar doorgehaald in registertje, dus niet opnemen)
Louweris Matijsz op het huis van Sijmon Eggertsz 5 s. (1572/8: Louris Tijsz)
Heynric Claesz Corf op zijn huis van Jaep Claesz 1 s. 6 p.
Heynrick Andriesz van Yden Adriaen Floren 1 s 6 p.
Aert Aertsz van Frerick Smit [zijn broer] op zijn huis, nu Cornelis Gerritsz Backer 10 s.
Meester Heynrick Antonisz van mr. Dirck op zijn huis 5 s.
Adriaen Pietersz. Bestekint, nu Adriaen Jacob Arlewijnsz 18 s. 6 p.
Hermen Heynricxsz van Meynsgen Dirck Jansz, nu Cornelis Cornelisz Vellecooper (1572/8: volgens zijn brief) 10 s.
Gabriel Jansz Comen van Willem Lovicx, later Dirck Neel Jans, nu Heyndrick
Claesz Corff 4 s. (1572/8: volgens koopbrief slechts 3 s. maar toch betaald)
De erfgenamen van Willem Cornelisz Backer 3 s., maar volgens hun brief 2 s. 3 p.
Jan Pietersz snijer van Joris Claesz op zijn huis 3 s., maar volgens hun brief 9 p.
Jacob Claesz Corff 3 s., maar volgens zijn brief 1 s. 9 p.
Maritgen Dancken 2 s. 8 p., maar volgens oude brieven 1 s. 9 p.
De erfgenamen van Jan Barentsz op zijn huis, nu Geerte Keyserroms op haar huis 2 s.
Symon de Gorter 6 s.
Cornelis Jansz Oestgeest van zijn vader 15 s.
Jan Willem Louwen van Michiel Willemsz lapper op zijn huis, nu Louris Cornelisz Wever 3 s.
Cornelis Heyn van Berckel van Claes Will, nu Willem Jansz Will (1572/8: volgens zijn opgave) 2 s. 3 p.
Cornelis Michielsz Buytewech van Adriaen Pietersz bagijnepater, nu de Heilige Geest in Zoetermeer 2 s. 6 p.
Gherijt Claes Japen, nu Adriaen Wouters 5 s.
De heer van Sommelsdijck van schout Gijssen huis, nu Jannetge Heyndricksdr 7 s. 6 p. (1572/8: Sommelsdijck van schout Gijs, nu ..)
De erfgenamen van Pieter Neel Jansz, nu de weduwe van Nies Jaep Bouwensz 7 s.
De weduwe van Huybert Aryen Zevertsz 5 s. (1572/8: .. Adriaen Zevertsz)
Leenert Jan Pieren weduwe, staande op de werf van Joris Claesz 1 s. 6 p.
(1572/8: Leenert Jan Pieren, nu zijn weduwe)
Michiel Neel Jansz, nu Cornelis Michielsz 2 s. 3 p.
Leenert Doessen van Tonis Thymonsz 10 s.
Zoetermeer
Gherijt Cornelisz Molen op zijn huis, nu zijn weduwe 15 s. (1572/8: Gerrit zelf)
Lijsbeth Corssen weduwe, nu Symon Claesz 15 s.
Mees Dirck Jacobsz weduwe 2 s. 9 p. maar onbekend en niet te vinden - voortaan uit de rekening laten
Claes Jacobsz alias Taeij, nu Cornelis Pietersz Comen 1 s. 6 p. (1572/8: Claes zelf)
Adriaen Willemsz schout [van Zoetermeer] 2 s., volgens zijn weduwe 1 s. 6 p.
Leenert Dircxsz visser, gekomen van Daniel Huygen, nu Jan Cornelisz Comen 1 s.
De kinderen van Cornelis Haertsz, nu Dirck Cornelisz en Aelbert Cornelisz 22 s. 6 p.
Heynric Vrancken 10 s., huis bij decreet verkocht - voortaan niet meer (1572/8: tijdens de "troubles" zonder lasten verkocht, niet meer te innen omdat er geen register of brieven meer zijn en het een zwaar proces zou worden)
Vranck Heynrics weduwe, nu Jacob Jacobsz 2 s. 7 p.
Claes Wever 7 p., ontkent - voortaan uit de rekening laten
Dirck jonge Jans weduwe 1 s., maar volgens haar verklaring 9 p. (1572/8: verklaring: een blank)
Claes Michielsz op een stuk land 15 s., maar onvindbaar, ook niet met behulp van oude lieden - voortaan uit de rekening laten --
Jochum Cornelisz van Govert Huygen 3 s., nu Cornelis van Mierop, ontvanger-generaal, wil niet betalen --
(1572/8: Totale gildeinkomsten 112 L. 7 s. 6 p.)
Uitgaven
Betaald aan Wijnandt Gerritsz van der Beeck, predikant, voor 9 maanden gage, vervallen 12-10-1579 180 L.
(1572/8: idem: voor 4 maanden, 12-3-1579 80 L.
voor 4 maanden, 12-7-1579 80 L
voor 6 maanden, 12-1-1578 120 L.)